Niezwykłe tradycje bożonarodzeniowe w Toskanii

W Toskanii Boże Narodzenie jest świętem bardzo uroczystym i rodzinnym. Ten czas dla Toskańczyków to nie tylko święto, podczas którego obdarowuje się bliskich prezentami. To chwile, które niosą ze sobą przekazywane z pokolenia na pokolenie zwyczaje i tradycje. Niektóre z nich poszły w zapomnienie, a inne są nadal kultywowane.

Każdy, kto miał okazję spędzić święta w Toskanii doskonale zrozumie jak wciąż żywe są tradycje bożonarodzeniowe w tym regionie Włoch. Atmosfera zmienia się radykalnie, jakby wehikuł czasu zabierał wszystkich w przeszłość. Magia świąt jest prawdziwa, ponieważ tradycje te są nie tylko podtrzymywane powierzchownie w celu zachowania ich samych w sobie, ale są głęboko odczuwane przez mieszkańców Toskanii.

Czym różnią się Święta Bożego Narodzenia w mieście i na toskańskiej prowincji?

Święta Bożego Narodzenia w toskańskich miastach mają niezwykłą atmosferę: składają się na nią sztuczne światła, witryny sklepowe, ruch uliczny, dźwięki kolęd i świątecznych piosenek na jarmarkach i w marketach.

Na toskańskiej wsi wciąż żyją obyczaje niestety powoli zanikające, dzięki którym Święta Bożego Narodzenia mają inny smak. Święta wciąż pachną żywicą z drzewek i dymem płonącego ognia. W tę jedną z najważniejszych nocy dla chrześcijan mają miejsce obrzędy, które od niepamiętnych czasów powtarzane są w niezmienionej formie. Tych, którzy będą w czasie świąt Bożego Narodzenia w Toskanii namawiamy, aby spędzili noc wigilijną uczestnicząc w nocnych procesjach z pochodniami. Następnego dnia można świętować narodzenie Jezusa, próbując najlepszych dań ze świątecznej toskańskiej tradycji kulinarnej.

Il Ceppo di Natale - tradycyjne palenie pniaka bożonarodzeniowego

Toskańskie tradycje bożonarodzeniowe są bardzo związane z żywiołem ognia, który jest nośnikiem światła, ciepła i nadziei. Ogień nadaje wioskom i miastom Toskanii bajkową atmosferę. Pochodnie i ogniska oświetlają fasady zabytkowych budynków, dodając im piękna i uroku.

Istnieje starożytny obrzęd Ceppo di Natale (pniak bożonarodzeniowy). Rytuał ten powoli zanika, ale nie dlatego że jest niedoceniany, ale dlatego, że współczesny styl życia zbytnio odbiega od tego ze starych czasów.

Pniak to kłoda drewna przywieziona z pobliskiego lasu do domu w Wigilię. Pniak musi być na tyle duży, aby palił się do dnia Świętego Stefana, a nawet dłużej - aż do Objawienia Pańskiego. Symboliczne znaczenie palącej się kłody jest ogromne, gdyż ogień to znak życia, śmierci i zmartwychwstania. Kłoda symbolizuje ofiarę dla witalnych sił natury, jest sposobem na połączenie się z bliskimi zmarłymi i symbolem nadziei płonącej przez całą noc.

W oddalonym o około 60 km od Sieny miasteczku Abbadia San Salvatore, co roku powtarza się mająca swoje początki w pierwszym tysiącleciu naszej ery jedna z najpiękniejszych bożonarodzeniowych tradycji. W wieczór wigilijny przed starożytnym opactwem zapalany jest wielki pień, od którego następnie zapala się wiele mniejszych pochodni rozrzuconych po historycznym centrum miasteczka. Później, około godziny 21:00 rusza żywa szopka. Dudziarze i inne grupy pasterzy śpiewają pieśń „Pastorelle” idąc ulicami miasta i zatrzymując się przed każdą pochodnią. Obchody kończą się przy położonych przy ogniskach straganach oferujących słodycze i grzane wino. Jest to niezapomniana noc, która zabiera mieszkańców i turystów w fantastyczną podróż w czasie.

Również w innej toskańskiej miejscowości Monteriggioni świętuje się wigilijną procesję z pochodniami prowadzącą szlakiem dawnych pielgrzymów. Czterokilometrowa trasa rozpoczyna się na zamku Monteriggioni i biegnie w kierunku pięknej wioski Abbadia a Isola, gdzie celebrowana jest msza. Długa procesja rozświetla noc, aby przypomnieć kometę, która ponad 2000 lat temu zaprowadziła Mędrców i pasterzy do żłóbka Jezusa.

Boże Narodzenie w Garfagnana - budowa Natalecci

Kolejny obrzęd związany ze świętami kultywowany jest w wioskach obszaru Garfagnana w prowincji Lukka. Wieczorem 24 grudnia na najbardziej widocznych wzgórzach miejscowości na dźwięk dzwonu zostają podpalone tak zwane Natalecci. Czym są Natalecci? To skomplikowane konstrukcje, rodzaj bożonarodzeniowej choinki, których wysokość może sięgać nawet 20 metrów. Ich budowa zaczyna się nawet 2 miesiące przed Świętami. Wykonywane są z gałęzi i krzewów zbieranych podczas czyszczenia runa leśnego. Natalecci muszą płonąć przez określony czas, nie wytwarzając przy tym dużego dymu. Między budowniczymi Natalecci toczy się zacięta rywalizacja. Mieszkańcy rozpalają swoje Natalecci, a wygrywają Ci, których płomień jest najwyższy, wyraźnie widoczny, wolny od dymu i pali się dłużej niż dwadzieścia minut. Na powyższych zdjęciach otrzymanych od mieszkańców wioski Gorfigliano (Grazie mille!) możesz zobaczyć jak wygląda Natalecci przed i po podpaleniu. Robi wrażenie!

Także w położonym nieopodal wśród najwyższych szczytów Alp Apuańskich Minucciano odbywa się podobna uroczystość. Tam Natalecci rozpalane są o godzinie 18:00, aby uczcić chwilę narodzin Dzieciątka Jezus.

Jest to tradycja głęboko odczuwana przez wszystkich mieszkańców obszaru Garfagnana, którzy od pokoleń przekazują tajemnice i opowieści o rywalizacji związanej z budową Natalecci. Tradycja ta angażuje członków społeczności niezależnie od ich wieku.

Nowoczesne tradycje bożonarodzeniowe w Toskanii

Oprócz obrzędów zakorzenionych w wielowiekowej tradycji w Toskanii pojawiły się nowoczesne obyczaje. Na przykład od kilku lat miasto Florencja oferuje tradycyjne spotkanie z festiwalem świateł F-Light, który przez okres świąt obejmuje główne przestrzenie miasta wzbogacając je światłami i kolorami. Festiwal stał się jednym z najważniejszych wydarzeń tego typu w Europie i co roku poświęcony jest innej tematyce. Od zmierzchu do północy wszystkie symboliczne i kultowe miejsca w mieście, takie jak: Ponte Vecchio, San Miniato al Monte, Forte Belvedere, Stadion Franchi, Bazylika Santa Maria Novella, Badia Fiorentina i antyczne bramy murów miejskich są specjalne oświetlone sugestywnymi wizualnymi obrazami.

Jak już wiesz, jest bardzo wiele powodów, aby pojechać do Toskanii - nie tylko latem, ale chociażby w okresie przedświątecznym, aby poczuć niepowtarzalną (nieco inną niż w Polsce) atmosferę świąt. Chociaż w większości miast i miasteczek organizowane są jarmarki świąteczne, które warto odwiedzić, to jednak po zwiedzeniu ich i obejrzeniu niezapomnianych iluminacji festiwalu F-Light we Florencji namawiamy Was do udania się na głęboką prowincję, gdzie wielowiekowa tradycja ciągle przeplata się z nowoczesnymi wyobrażeniami o świętach Bożego Narodzenia.