Inne niż znasz - Święta Bożego Narodzenia w Neapolu

Dla mieszkańców Neapolu najważniejszym symbolem Świąt Bożego Narodzenia jest szopka i jest bardziej znacząca od świątecznej choinki. W całej Italii Święta Bożego Narodzenia tradycyjnie rozpoczynają się 8 grudnia w Święto Niepokalanego Poczęcia. W ten dzień neapolitańczycy rozpoczynają budowę swoich słynnych świątecznych szopek. Okres świąteczny kończy się 6 stycznia w Święto Trzech Króli.

Neapolitański termin Presepio pochodzi z łacińskiego praesepe lub praesepium i oznacza "żłób". I rzeczywiście na początku (pierwsze wzmianki o szopkach w Neapolu udokumentowano po raz pierwszy w 1025 roku) szopka przedstawiała klasyczną scenę narodzenia, z dzieciątkiem w żłobie z Marią i Józefem. Dopiero w XVII wieku szopki zaczęły przedstawiać sceny z życia codziennego, sprzedawców na targu, rzemieślników, rolników lub pasterzy z owcami. Z czasem pojawiły się nowe akcenty. Dziś szopki nadal stają się coraz bardziej pomysłowe i rozbudowane.

Co ciekawe, w Neapolu szopka jest również uwielbiana przez rodziny deklarujące ateizm. Szopka neapolitańska to miejsce święte i świeckie, przeplatają się w niej duchowość i życie codzienne, a modlitwa i ironia przenikają się nawzajem. Jest to możliwe tylko w Neapolu, mieście wielkich sprzeczności i kontrastów.

Położona w historycznym centrum Neapolu, schowana pomiędzy potężnymi murami klasztoru, a ścianami wysokich kamienic San Gregorio Armeno, to w okresie świątecznym najsłynniejsza ulica Neapolu. To tutaj miejscowi rzemieślnicy wykonują swoje przepiękne dzieła sztuki, ręcznie wykonane bożonarodzeniowe szopki. Oprócz scen biblijnych znajdziesz w nich przeróżne postacie: znanych aktorów, piłkarzy, a nawet celebrytów.

Tradycja wspólnych posiłków związana z okresem Bożego Narodzenia jest w Kampanii bardzo silna, a kulinarne zwyczaje przekazywane są z pokolenia na pokolenie. Dzięki kulinarnemu bogactwu regionu i nieograniczonej wyobraźni kucharzy powstały dziesiątki świątecznych potraw cieszących podniebienie neapolitańczyków i ich gości. Świąteczny obiad jest prawdziwą mekką dla miłośników mięs i warzyw. Typowe menu otwiera klasyczna minestra maritata, zupa z dużą ilością warzyw na bazie wieprzowych racic, żeberek i salsicii. Następnie podawane są tagliatelle all’uovo con ragù napoletano (domowy makaron jajeczny z sosem mięsnym). Klasyczne drugie danie to cappone ripieno (nadziewany kapłon) i gran fritto alla napoletana, (smażone w głębokim tłuszczu neapolitańskie smakołyki). Do tego contorno, prosta insalata di broccoli (sałatka z brokułów) lub smaczne patate al forno (pieczone ziemniaki). Wszystkie przysmaki podawane są w towarzystwie wyrazistych win z Kampanii.

Neapolitańskie cukiernie rozpieszczają mieszkańców i turystów przez cały rok, ale w dniach Bożego Narodzenia powstają w nich przysmaki sprawiające, że magia świąt zaczyna rzucać swój czar… Cukiernicy i gospodynie domowe od zawsze wypiekają słynne Struffoli, typowe ciasto bożonarodzeniowe, smażone w głębokim tłuszczu kulki pokryte miodem i posypane cukrowymi perełkami. Bardzo popularne jest też Roccocò, ciasto w kształcie donatów idealne do maczania w kawie lub grzanym winie. Równie sławne są słodycze wywodzące się z neapolitańskich klasztorów Pasta di Mandorle (z migdałami) i Pasta Reale (królewska), oraz słynny neapolitański deser Divino Amore (boska miłość).

W noc między 5 a 6 stycznia wszystkie dzieci czekają z niepokojem na przybycie wiedźmy Befany, która grzecznym dzieciom wręcza słodycze, a niegrzecznym węgiel. Pojawienie się La Befana symbolizuje przyjście do Jezusa trzech króli przynoszących w darze złoto, kadzidło i mirrę. Oczywiście Neapol ma również swoją tradycję związaną z nocą Befany, to jarmark "fare la calza" (zrób skarpetę). Jeśli będziesz w tą noc w Neapolu musisz koniecznie udać się na Piazza Mercato, gdzie sprzedaje się pamiątkowe skarpety i ogromne ilości pysznych słodyczy.

Słynna loteria la tombola napoletana narodziła się w 1734 roku. Król Neapolu Karol III postanowił zalegalizować w swoim królestwie loterię, aby zyski z niej trafiały do królewskiego skarbca. Pod naciskiem dominikanów w świąteczny tydzień gra została zakazana, aby nie odwracać uwagi wiernych od modlitwy. Ludzie, którzy nie chcieli zrezygnować z gry, zorganizowali się w inny, pomysłowy sposób. Na czas świąteczny zamienili oficjalną loterię w domową: dziewięćdziesiąt żetonów zamknięto w wiklinowym koszyczku zwanym panariello, z którego uczestnicy wydobywają szczęśliwe liczby i układają na planszach.

Jak widać Święta Bożego Narodzenia w tym pięknym mieście, choć skażone komercją i konsumpcyjnym nastawieniem współczesnego społeczeństwa, zachowały silne aspekty dawnych neapolitańskich tradycji. W dalszym ciągu obracają się wokół podstawowych świątecznych symboli: kultowe szopki, wspólnej wigilijnej kolacji, czy uroczystego świątecznego obiadu, a tradycyjne świąteczne obyczaje i obrzędy są corocznie pieczołowicie odtwarzane.